Πίνακες, γλυπτά, σχέδια, κείμενα, βιβλία, βίντεο και σημειώσεις. Με το πολύπλευρο έργο της, και με τη ζωγραφική να κατέχει, αυτή τη στιγμή, την κορυφαία θέση στην καρδιά της, η Μπαγάκη, η οποία έχει παρουσιάσει δουλειά της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, υφαίνει συστηματικά μια αυτομυθοπλασία. Με αφετηρία προσωπικές εμπειρίες αλλά και επινοημένα συμβάντα, διερευνά ζητήματα γύρω από τις σχέσεις, τη θηλυκή υποκειμενικότητα και σεξουαλικότητα, τις έμφυλες αναπαραστάσεις, το ρόλο της καλλιτέχνιδας ως εργαζόμενης. Η νομαδική περιπλάνηση, η φυγή και η αναζήτηση της αίσθησης του “ανήκειν” συνθέτουν την κεντρική, υπαρξιακή της θέση, κάτι που διαπιστώσαμε και το 2021, στην ατομική της έκθεση «Reclining Artist, the Artist is reclining», στην Γκαλερί Ελένη Κορωναίου, όπου νερά, δέντρα, ζώα και φυτά, στοιχεία ρευστών, πολύχρωμων τοπίων, αφηγήθηκαν τις ιστορίες της και μεταμορφώθηκαν στο προσωπικό παραμύθι του κάθε επισκέπτη.

Η παρουσία της στο ΕΜΣΤ είναι μια σημαντική στιγμή στη διαδρομή της. Η Ελένη απολαμβάνει τον επαγγελματισμό και την καλή συνεργασία με τους ανθρώπους του καινούριου μας μουσείου, χαίρεται τους άπλετους χώρους του και, κυρίως, το σμίξιμο με ένα ευρύ, ετερόκλητο, αν και κυρίως νεανικό κοινό. “Είναι ένα είδος αναγνώρισης”, λέει στο Real.gr.

Η έκθεση «Something like a poem, a nude, and flowers in a vase» αναπτύσσεται με πυρήνα μια σειρά καινούριων και πρόσφατων ζωγραφικών έργων της καλλιτέχνιδας, μεγάλης κυρίως κλίμακας. Απεικονίζουν μοναχικές φιγούρες ή συμπλέγματα μορφών που στέκονται ή αλληλεπιδρούν σε ειδυλλιακά τοπία. Αφετηρία για τη δημιουργία των, ανδρικών κατά βάση, γυμνών σωμάτων είναι η επιθυμία. Οι μορφές με τις ρευστές ταυτότητες και τη φασματική παρουσία είναι σώματα που επιθυμούν και, ταυτοχρόνως, γίνονται αντικείμενα επιθυμίας.

Να σημειώσουμε εδώ ότι η συνάντηση του Real.gr με την Ελένη Μπαγάκη συνέβη πριν τα τραγικά γεγονότα στα Τέμπη.

Σε αντίθεση με πολλές εκθέσεις αλλά και με το κλίμα της εποχής, η έκθεσή σου δημιουργεί ανάλαφρη διάθεση, αίσθηση αθωότητας, αισιοδοξία. Η δημιουργία αυτής της όασης ήταν στόχος;

Πράγματι, την αισιοδοξία την αντιλαμβάνομαι και από τα σχόλια των επισκεπτών και μου αρέσει πολύ αυτό. Δεν αποφασίζω εξαρχής να δημιουργήσω κάτι ευχάριστο, όμως παίρνω πάρα πολύ μεγάλη χαρά από τη ζωγραφική και αυτό εκπέμπεται μάλλον. Ζωγραφίζω με την επιθυμία για την επιθυμία. Η ιδέα της συγκεκριμένης έκθεσης είναι η αναζήτηση της γυναικείας ερωτικής επιθυμίας. Μια δημοσιογράφος από τη Γαλλία σχολίασε κάτι που με χαροποίησε. “Όταν μιλάμε για την επιθυμία”, μου είπε, “συνήθως υπάρχει μια δυσκολία, κάτι αρνητικό, κάτι άπιαστο, συχνά σχετίζεται με την απώλεια. Τα έργα σου, όμως, μού γεννούν αίσθημα ειρήνης. Σαν να βρίσκεσαι σε ειρήνη με την επιθυμία”. Νιώθω ότι το έχω κατακτήσει αυτό, δεν έγινε σε μία νύχτα. Είναι κάπως σαν να αποδέχομαι κι εγώ την επιθυμία μου ως γυναίκα. Γιατί πρέπει να είναι σκοτεινό αυτό; Μαζί με την αποδοχή, έρχεται και η ειρήνη και η ευτυχία.

Πώς ξεκίνησε αυτή η αναζήτηση;

Στην έκθεση περιλαμβάνεται μια σειρά έργων με χρωματιστό μολύβι πάνω σε σελίδες πορνοπεριοδικών. Τα συλλέγω από το 2010, από αγορές στο Θησείο. Τα περιοδικά είναι κυρίως από τη δεκαετία του ΄70, στο τέλος της οποίας γεννήθηκα. Είναι τυπωμένα σε σελίδες εφημερίδας και κυριαρχεί το κείμενο, όχι η εικόνα. Συνήθως είναι μια γυναίκα που αφηγείται μια ερωτική περιπέτεια, στο κλίμα, βέβαια, εκείνης της εποχής και, φυσικά, με πολυτονικό, περισπωμένες κλπ, κάτι που για μένα αποτελεί μέρος της σαγήνης. Διαβάζοντας τις ιστορίες συμπάθησα την αφηγήτρια, αλλά γρήγορα συνειδητοποίησα ότι στις σελίδες δεν μιλάει γυναίκα. Πρόκειται για τη φαντασίωση ενός άντρα, ο οποίος έχει γράψει ως γυναίκα και αποτυπώνει πώς θα ήθελε να μιλάει εκείνη γι’ αυτόν. Και έγινε το κλικ: αναρωτήθηκα πού βρίσκεται αυτό που θέλει πραγματικά μια γυναίκα; Η επιθυμία της δεν είναι εύκολα ορατή, κρύβεται κάτω από πολλά στρώματα, τα οποία πρέπει να ανασηκώσεις ένα-ένα για να την ανακαλύψεις. Τα ζωγραφικά έργα μού επιτρέπουν να αφήσω το ασυνείδητο ελεύθερο να κάνει πάρτι. Μέσα από τη δουλειά μου προσπαθώ να βρω και τον εαυτό μου, το δικό μου “θέλω”. Έπρεπε να φτάσω στα 40 για να αρχίσω να με βρίσκω.

Η εποχή μας ευνοεί τον ερωτισμό;

Όχι, νομίζω ότι είναι τελείως καταπιεσμένος.

Γυμνοί άντρες σε ειδυλλιακά τοπία. Χρησιμοποίησες μοντέλα;

Όχι. Καταρχάς, δεν κάνω προσχέδια, ζωγραφίζω απευθείας πάνω στον καμβά. Χρησιμοποιώ φωτογραφίες, τις οποίες δεν αντιγράφω πιστά, χρησιμοποιώ κάποια κομμάτια τους και δημιουργώ πάνω σε αυτά, σε στρώσεις, ζωγραφίζω -σβήνω- ξαναζωγραφίζω, και πάντα είμαι περίεργη να δω τι θα βγει από αυτήν την περιπέτεια.

Μίλησέ μου για το στοιχείο της φύσης, για τα πάρκα που τόσο αγαπάς και σε εμπνέουν.

Πήγαινα καθημερινές στο Πεδίο του Άρεως. Επέλεγα τις “κενές” ώρες, όταν οι περισσότεροι εργάζονται, και υπήρχαν εκεί μόνο μαμάδες με παιδάκια, ηλικιωμένοι και άνεργοι. Τα πάρκα είναι μέρη με φοβερή ερωτική ενέργεια. Μέχρι πρότινος εκνευριζόμουν όταν, την ώρα που χαλάρωνα ξαπλωμένη στο γρασίδι, με κοίταζαν άντρες. Όμως, έγινε μια αλλαγή μέσα μου, όταν συνειδητοποίησα ότι, όπως με κοιτούν αυτοί, τους κοιτάζω κι εγώ. Υπάρχει το male gaze, αλλά υπάρχει και το female gaze. Είναι ένα μέρος όπου επιτρέπεται να κοιτάζεις, χωρίς να κάνεις απαραίτητα κάτι. Στο πάρκο δεν πας για έναν σκοπό, ούτε για να καταναλώσεις κάτι, πας για να χαζέψεις. Το ερωτικό στοιχείο υπάρχει εκεί ακριβώς λόγω αυτής της ελευθερίας. Εδώ, λοιπόν, στην αίθουσα της έκθεσης, στο παγκάκι που υπάρχει, κάθεσαι, φοράς ακουστικά, σκέφτεσαι, αφήνεσαι, παρατηρείς και γίνεσαι αντικείμενο παρατήρησης. Όπως στο πάρκο.

Το βλέπουμε να συμβαίνει ακριβώς τώρα, με τους εφήβους που βρίσκονται γύρω μας. Σε πειράζει που κάποιοι φωτογραφίζονται, με φόντο έναν πίνακά σου, για το instagram;

Καθόλου, με κολακεύει. Η δουλειά μου είναι εκεί για να την χαρεί ο κόσμος. Στο Μουσείο έρχονται πολλοί και διαφορετικοί, ειδικά η απήχηση στα παιδιά του Λυκείου είναι κάτι μαγικό.

Αλήθεια, τι ακούν στα ακουστικά που παρέχονται εδώ;

Τέσσερα ποιήματα που επέλεξα από το “Poems for him”, μελοποιημένα από την Anna vs June. Το βιβλίο αυτό, το πέμπτο μου, το σχεδιάσαμε ως μέρος της έκθεσης αλλά, τελικά, λόγω ζήτησης, θα βγει κανονικά και θα πωλείται. Περιλαμβάνει μικρά ποιήματα, κυρίως φράσεις “για εκείνον”, τις οποίες έγραφα το 2016 στο κινητό μου καθ’ οδόν προς το πάρκο. Σε κάθε ακουστικό ακούγεται ένα τραγούδι.

Πότε ξεκίνησαν όλα για σένα και ποια ήταν η έκθεση που σου άλλαξε τη ζωή;

Στα 17 μου ταξίδεψα στο Λονδίνο, στο Royal Academy, και είδα μια έκθεση στην οποία δεν κατάλαβα τίποτα αλλά με μάγεψε. Εκείνη τη στιγμή αποφάσισα ότι αυτό ήθελα να κάνω: να γίνω καλλιτέχνις. Η πιο καθοριστική έκθεση για μένα ήταν στο Radio Athènes, με την Έλενα Παπαδοπούλου. Είχε απήχηση, από εκεί με έμαθαν. Ονομαζόταν “ A book a film and a soundtrack”, και είχε αφετηρία το πολύ προσωπικό και το αυτοβιογραφικό, όπως πάντα- μόνο έτσι μπορώ να δημιουργήσω. Και στην τωρινή έκθεση στο ΕΜΣΤ υπάρχει, όπως βλέπεις, μια σειρά έργων που απεικονίζουν το καπέλο μου, τα παπούτσια και τις λευκές κάλτσες μου… Συνθέτουν μια αυτοπροσωπογραφία. Όσοι με γνωρίζουν, ξέρουν ότι αυτά είμαι εγώ.

Σου έχει τύχει να “διαβάσει” κάτι κάποιος σε έναν πίνακά σου, το οποίο εσύ δεν είχες σκεφτεί;

Ναι, και με εκνευρίζει λίγο! (γελάει) Αλλά αυτή είναι η ουσία της τέχνης.

Πώς νιώθεις όταν πουλιέται ένα αγαπημένο σου έργο;

Παλιά δεν ήθελα να πουλήσω τίποτα, αλλά τώρα χαίρομαι. Το να αρνείσαι να αποχωριστείς παλιά έργα σου σε κρατάει εγκλωβισμένο. Όταν με φαντάζομαι σε ένα στούντιο περιτριγυρισμένη από όλα τα έργα που έχω φτιάξει, νιώθω ότι πνίγομαι. Όσο και να τα αγαπάω, λοιπόν, τους λέω “φύγε, για να έρθει κάτι άλλο, κάτι καινούριο”. Χρειάζεσαι χώρο για να δημιουργήσεις.