Η ιστορία της Εθνικής Τράπεζας είναι ιδιαίτερα συναρπαστική και άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία του ελληνικού κράτους. Είναι αναμφισβήτητα η Τράπεζα που έβαλε πριν από 179 χρόνια το πρώτο λιθαράκι για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν ο οραματιστής ενός πιστωτικού ιδρύματος που θα στήριζε οικονομικά το ελληνικό κράτος αν και δεν πρόλαβε να υλοποιήσει τα φιλόδοξα σχέδιά του.
Το όραμα του Ιωάννη Καποδίστρια υλοποίησαν 10 χρόνια μετά την απώλειά του, τρεις επιφανείς άνδρες, ο φίλος του Καποδίστρια, διπλωμάτης Ιωάννης Γαβριήλ Εϋνάρδος, ο Γάλλος οικονομολόγος Αρτεμόν Ρενί και ο Γεώργιος Σταύρος, σύμβουλος του πρώτου κυβερνήτη, οι οποίοι έπεισαν τον Όθωνα να δώσει την άδειά του για την ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας.
Το αρχικό κεφάλαιο της νέας Τράπεζας ήταν 5.000.000 δρχ., με το ελληνικό κράτος να κατέχει περίπου το 1/3 των μετοχών. Ωστόσο η Τράπεζα χρειαζόταν άμεσα τη στήριξη επενδυτών από το εξωτερικό. Για το σκοπό αυτό, αναζητήθηκαν κεφάλαια κυρίως από ομογενείς και Ευρωπαίους φιλέλληνες. Θα μπορούσαμε να πούμε λοιπόν ότι η πρώτη τράπεζα της νεότερης Ελλάδα είχε από την ίδρυσή της την εξωστρέφεια στο DNA της.
Η Τράπεζα αρχικά στεγάστηκε στην οικία του γραμματέα της, Θεόφραστου Χαιρέτη, στην οδό Σοφοκλέους. Τέσσερα χρόνια μετά, αγοράστηκε η κατοικία του Κυριάκου Δομνάδου, στη γωνία των σημερινών οδών Αιόλου και Γεωργίου Σταύρου.
Η οικία Κυριάκου Δομνάδου, στη γωνία Αιόλου και της σημερινής Γ. Σταύρου, την οποία αγόρασε η Τράπεζα το 1845 και εγκαταστάθηκε σε αυτήν
Το 1875, αποκτήθηκε το διπλανό «Ξενοδοχείον της Αγγλίας» από τον Ιταλό επιχειρηματία Φραγκίσκο Φεράλδη. Το 1900, με την ευκαιρία του εορτασμού των 60 χρόνων από την ίδρυσή της, τα δύο κτήρια ενώθηκαν και δημιουργήθηκε το εμβληματικό κτήριο του Κεντρικού Καταστήματός της, που διατηρεί μέχρι σήμερα.
Η πλατεία Λουδοβίκου (σημερινή Κοτζιά), στην Αθήνα, 1847. Πίνακας του Γερμανού ζωγράφου Johannes Rabe. Στο κέντρο του πίνακα διακρίνεται το περίφημο «Ξενοδοχείον της Αγγλίας», ενώ δίπλα αριστερά το κτήριο που αγόρασε η Εθνική Τράπεζα το 1845 από τον Κυριάκο Δομνάδο, για να αποτελέσει το κεντρικό της κατάστημα
Η νέα Τράπεζα απέκτησε το προνόμιο να εκδίδει χαρτονομίσματα και να προσφέρει όλες τις βασικές τραπεζικές εργασίες της εποχής, με την ανάπτυξή της να είναι ραγδαία.
Τα πρώτα βήματα
Καθώς η Ελλάδα μεγάλωνε και επέκτεινε τα σύνορά της, η Εθνική Τράπεζα άνοιγε υποκαταστήματα στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, επεκτείνοντας τις εργασίες της, στηρίζοντας παράλληλα την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των περιοχών αυτών.
Με τον τρόπο αυτό εδραιώθηκε ο τραπεζικός θεσμός στο νεοσύστατο έθνος, καθιερώθηκε και γενικεύτηκε η κυκλοφορία των χαρτονομισμάτων. Η Εθνική κατέστη ουσιαστικά ο μοναδικός χρηματοδότης του αποκλεισμένου από τις διεθνείς αγορές ελληνικού κράτους, βοηθώντας αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση οικονομικών αλλά και κοινωνικών κρίσεων.
Αντίγραφο τραπεζογραμματίου των 25 δραχμών, της πρώτης έκδοσης της Εθνικής Τράπεζας, που περιελάμβανε αξίες των 25, 50, 100 και 500 δρχ. και έφεραν ημερομηνία 30.3.1841, δηλαδή την ημερομηνία ίδρυσής της
Πρωταγωνιστές σε αυτήν την πορεία ήταν σπουδαίες προσωπικότητες της οικονομίας και της πολιτικής. Γεώργιος Σταύρος, Μάρκος Ρενιέρης, Παύλος Καλλιγάς, Στέφανος Στρέιτ, Ιωάννης Βαλαωρίτης, Ιωάννης Ευταξίας, Αλέξανδρος Ζαϊμης, Αλέξανδρος Διομήδης, Ιωάννης Δρόσοπουλος, ονόματα καταξιωμένων ανθρώπων που βρέθηκαν στο τιμόνι της Εθνικής Τράπεζας στη διάρκεια των πρώτων 100 χρόνων λειτουργίας της και μάλιστα σε δύσκολες για τη χώρα περιόδους.
Η Τράπεζα αποτέλεσε διαχρονικά δύναμη στήριξης για κάθε αναπτυξιακό βήμα της χώρας. Είναι η πρώτη εταιρεία που εισάγεται στο Χρηματιστήριο Αθηνών το 1880 και συμμετέχει με κεφάλαια στην ίδρυση εταιρειών κοινής ωφελείας, όπως της Ελληνικής Ηλεκτρικής Εταιρείας και της Τηλεφωνικής Εταιρείας, ενώ αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την υδροδότηση και την εγκατάσταση αποχετευτικού συστήματος στην Αθήνα και τον Πειραιά.
Χρηματοδότης των μεγάλων έργων
Από τον 19ο αιώνα, η Εθνική Τράπεζα συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη και την ευημερία της χώρας και καθίσταται ο κύριος οικονομικός της μοχλός, τόσο στο δημοσιονομικό όσο και τον εμπορικό τομέα. Χρηματοδοτεί και στηρίζει ουσιαστικά την ανάπτυξη του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα της οικονομίας και την εκτέλεση μεγάλων παραγωγικών έργων και υποδομών, όπως η αποξήρανση της λίμνης της Κωπαΐδας, η κατασκευή της διώρυγας της Κορίνθου, η δημιουργία σιδηροδρομικού δικτύου, η κατασκευή λιμανιών και έργων οδοποιίας.
Συμβάλλει στην ίδρυση των πρώτων ακτοπλοϊκών εταιρειών και στην ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας και χρηματοδοτεί τους μικροκαλλιεργητές, τη βιοτεχνία, καθώς και τις παραδοσιακές επιχειρήσεις χειροτεχνίας.
Παράλληλα, στηρίζει το Έθνος κατά τη διάρκεια όλων των παγκόσμιων και εθνικών πολέμων και φροντίζει για την αποκατάσταση των προσφύγων μετά τη μικρασιατική καταστροφή.
Η Εθνική Τράπεζα βρίσκεται όμως και πίσω από τα μεγάλα έργα που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη, σημερινή Ελλάδα, όπως η κατασκευή της γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου, της Αττικής Οδού, της Ιονίας Οδού, του Αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος», κ.α.
Τα εγκαίνια της Διώρυγας της Κορίνθου. Ελαιογραφία Κυριάκου Βολανάκη από την Καλλιτεχνική Συλλογή της Εθνικής Τράπεζας
Συνεχής ανάπτυξη
Διατηρώντας τις αρχές και τις αξίες που διαχρονικά διαμόρφωσαν τον ιστορικό και οικονομικό της ρόλο στην ανάπτυξη της χώρας μας και τις σχέσεις εμπιστοσύνης με όλους τους Έλληνες, η Εθνική Τράπεζα σήμερα μετασχηματίζεται, αλλάζει, εξελίσσεται και προχωρά σταθερά μπροστά, συμβάλλοντας καθοριστικά στη στήριξη της οικονομίας και της κοινωνίας, όπως έκανε σε όλη τη διάρκεια των 179 χρόνων της ιστορίας της.
Από το 1841, άνθρωποι με όραμα και αξίες έκαναν την Εθνική Τράπεζα αυτό που είναι σήμερα. Μια μεγάλη, αξιόπιστη, αναπτυξιακή και ανθρώπινη τράπεζα.
Την Εθνική μας Τράπεζα.
Ο Ιδρυτικός Νόμος της Εθνικής Τράπεζας, σύμφωνα με τον οποίο κατείχε το προνόμιο έκδοσης τραπεζογραμματίων σε όλη την επικράτεια για 85 χρόνια, μέχρι την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος το 1929
Εξυπηρέτηση πελατών της Τράπεζας το 1911. Στη φωτογραφία εμφανίζεται ο τότε διοικητής της Τράπεζας Α. Βαλαωρίτης
